انواع شیر خشک و عوارض آن برای نوزاد و علائم حساسیت

سوالی که همیشه برای والدین مطرح می‌گردد این است که تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک کدام بهتر است؟ بهترین تغذیه برای نوزادان تا 6 ماهگی تغذیه با شیر مادر است. شیر مادر بهترین و کاملترین غذای نوزاد است. اما بعضی از نوزادان به دلایل مختلف از تغذیه با شیر مادر محرومند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند بیشتر به بیماری‌های عفونی، اسهال و سوء تغذیه دچار می‌شوند. امروزه انواع مختلفی از شیر خشک در بازار وجود دارند که برای حفظ سلامت کودک می‌توانید نوع مناسب را انتخاب کنید.

نکاتی در مورد دادن شیشه شیر و شیر خشک به نوزاد

همانطور که می‌دانید شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزاد است و برای نوزادان در حالت عادی تا 6 ماهگی باید با شیر مادر تغذیه شوند و فقط ویتامین‌های آ و د است که باید به نوزاد داده شود.

اولین شیر مادر یا آغوز نوزاد را در برابر بسیاری از بیماری‌ها مقاوم می‌شوند. آغوز دارای آنتی بادی است که سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت می‌کند و مانند واکسن برای بدن نوزاد عمل می‌کند.

تماس پوستی که بین مادر و نوزاد در هنگام شیردهی به وجود می‌آید موجب ترشح هورمون شیر دهی می‌شود و حجم شیر مادر را افزایش می‌دهد و نوزاد هر زمان که نیاز داشت می‌تواند از شیر مادر تغذیه شود.

اما بعضی از نوزادان با دلایل مختلف قادر با تغذیه با شیر مادر نیستند و در این زمان باید از شیر خشک مناسب برای تغذیه نوزاد استفاده کنید تا در رشد طبیعی نوزاد مشکلی ایجاد نشود. در اینجا برای تغذیه نوزاد با شیرخشک نیز انواع شیر خشک و مضرات آن را برای نوزاد بازگو می‌کنیم.

انواع شیر خشک

برای نیازهای هر کودک شیر خشک خاصی وجود دارد. انواع شیر خشک، ویژگی‌ها و ترکیبات مختلفی دارند که می‌توانید نوع مورد نیاز کودکتان را تهیه کنید. در انتخاب شیر خشک دقت کنید و بهتر است با نظر پزشک نوع مناسب را انتخاب و خریداری نمایید.

شیر خشک بر پایه شیر گاو

بیشتر شیر خشک‌های موجود از شیر گاو تهیه شده‌اند و کودکان تا یک سالگی قادر به هضم پروتئین شیر گاو نیستند. از این رو پروتئین موجود در شیر گاو را تا حد زیادی تغییر می‌دهند تا قابل هضم برای نوزاد باشد. این نوع دارای مواد معدنی، ویتامین‌ها، روغن‌های گیاهی و … است تا تمام مواد مورد نیاز نوزاد فراهم شود و در بسیاری از موارد با آهن نیز غنی شده است. تغذیه با این نوع شیر خشک باعث می‌شود میزان کافی از پروتئین، کربوهیدرات و چربی به نوزاد برسد. این نوع شیر خشک برای نوزادانی که به موقع متولد شده‌اند و با وزن مناسب مصرف می‌شوند.

شیر خشک بر پایه سویا

این نوع شیر خشک از پروتئین‌های گیاهی مانند سویا، روغن‌های گیاهی، ذرت و … ساخته شده‌اند. برای نوزادانی که به قند موجود در شیر گاو حساسیت دارند این نوع شیر خشک استفاده می‌شود. پروتئین‌های موجود در این نوع نیز تا حد زیادی تغییر داده می‌شوند تا هضم آن برای نوزاد آسان باشد. اما بسیاری از کودکانی که به شیر گاو حساسیت دارند به سویا هم ممکن است حساسیت نشان بدهند. بنابراین بدون مشورت با پزشک شیر سویا را به کودک ندهید.

شیر خشک با پروتئین های تجزیه شده

بعضی از نوزادان ممکن است به پروتئین‌های موجود در شیر خشک حساسیت داشته باشند و در جذب مواد لازم از شیر مشکل داشته باشند. این مشکل در نوزادان نارس بیشتر است. در بعضی از شیر خشک‌ها پروتئین‌ها را تا حد زیادی کوچک و تغییر می‌دهند که قابل هضم برای این نوزادان شود. به این نوع، شیر خشک‌ها آلرژنیک می‌گویند. این نوع نیز انواع مختلفی دارد و براساس مقدار تجزیه شدن پروتئین شیر، به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• نیمه هیدرولیز
• هیدرولیز
• امینو اسید

در شیر خشک نیمه هیدرولیز پروتئین به بخش‌های کوچکی تقسیم می‌شود و حساسیت نوزاد را کمتر می‌کند. شیرخشک‌های امینو اسید، پروتئین‌های موجود در شیر به کوچکترین واحد ممکن تبدیل می‌شوند.

نوع خاص و ویژه

امروزه پیشرفت‌های زیادی در زمینه تولید شیر خشک شده است و پروتئین‌های موجود در آن بیشتر شبیه به پروتئین‌های شیر مادر می‌شود و ترکیبات ویژه‌ای نسبت به سایر شیر خشک‌ها دارد. این نوع از شیر خشک‌ها بیشتر برای کودکانی که مشکل نفخ و یا کولیک دارند استفاده می‌شوند. دستگاه گوارش نوزادان تا 6 ماهگی ممکن است در هضم برخی از مواد مشکل پیدا کند و باعث نفخ رفلاکس نوزاد می‌شود. این شیر خشک‌های خاص که کمی گرانتر هستند به کاهش این مشکلات در کودک کمک می‌کنند.

عوارض تغذیه با شیر خشک

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند احتمال ابتلا به اسهال و استفراغ در آنها بیشتر وجود دارد. به دلیل استفاده از شیشه شیر نوزاد و عدم هضم کامل شیر، دستگاه گوارش نوزاد دچار مشکل می‌شود.

بسیاری از ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در شیر مادر، در شیر خشک وجود ندارند و از این‌رو نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌‌شوند مقاومت کمتری در برابر بیماری‌ها دارند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند بیشتر به بیماری‌های عفونی، اسهال و سوء تغذیه مبتلا می‌گردند.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند بهتر می‌توانند به مزه‌های مختلف عادت کنند. زیرا شیر مادر با غذاهای مختلفی که می‌خورد، طعم‌های متفاوتی به خود می‌گیرد. از این رو نوزاد با طعم‌های کوناگون آشنا می‌شود و هنگامی که شروع به خوردن غذا می‌کنن، راحت می‌تواند طعم‌های مختلف را بپذیرد. ولی نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، تنها یک طعم را امتحان کرده‌اند و ممکن است طعم‌های دیگر را به راحتی قبول نکنند.

• در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، به دلیل حساسیت به لاکتوز و پروتئین بیمار‌هایی همچون اگزما و آسم بیشتر دیده می‌شود.
• شیر خشک می‌تواند سبب چاقی و رشد سریع و غیر معمول نوزاد شود.
• کمبود کلسیم و یا منیزیم ممکن است باعث تشنج شود.
• نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، معمولا از رابطه عاطفی و سالمی که بین مادر و نوزاد هنگام تغذیه با شیر مادر وجود دارند، بی‌بهره می‌مانند.
• در تولید شیر خشک معمولا از طعم دهنده‌های مصنوعی استفاده می‌شود که باعث ناسالم شدن آن می‌گردد.

علائم حساسیت

از علائم و عوارض مصرف انواع شیر خشک برای نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد عوارض پوستی در کودک مانند اگزما، خارش، پوسته پوسته شدن، خشکی پوست و کهیر
• ایجاد نفخ و دفع گاز زیاد
• زیاد شدن بزاق دهان کودک
• استفراغ پی در پی و غیر طبیعی
• باد کردن زبان، دهان و یا صورت کودک
• سخت شدن تنفس کودک و ایجاد ناراحتی تنفسی
• ناراحتی در هضم غذا با علائمی مانند گریه شدید (قولنج نوزادی) و بی‌تابی کردن کودک
• مدفوع غیرعادی همراه با بوی متعفن و بد
• تغییرات روده ای و اختلال در سیستم گوارش کودک
• کاهش و یا افزایش وزن
• اختلال در خواب کودک و بی خوابی و پریشانی کودک

نکات زیر را رعایت کنید

• در هنگام خرید شیر خشک تاریخ مصرف آن را بررسی کنید تا شیر از تاریخ مصرف آن نگذشته باشد.
• در هنگام درست کردن شیر برای کودک به اندازه پیمانه‌ای که بر روی آن مشخص شده است شیر خشک بریزید. شیر کم باعث سوء تغذیه نوزاد می‌شود و شیر خشک زیاد نیز می‌تواند باعث بیماری‌های گوارشی، چاقی و … در کودک شود.
• شیر را حتما با آب جوشیده ولرم تهیه کنید تا ویتامین‌های موجود در شیر از بین نروند.
• شیر را در قسمت پایین یخچال و به مدت 24 ساعت می‌توانید نگه دارید.
• از آب خیلی داغ برای تهیه شیر استفاده نکنید، زیرا شیر به خوبی مخلوط نمی‌شود.
• قبل از شیردهی، دمای آن را چک کنید تا شیشه و یا شیر درون آن خیلی داغ و یا سرد نباشند.
• قبل از شیردهی، تمام لوازم را استریل کنید و در آرامش به نوزادتان شیر بدهید.

سوالات متداول

انواع شیر خشک موجود در بازار بر چه اساسی ساخته می‌شوند؟

شیر خشک‌های موجود در بازار بر پایه شیر گاو، بر پایه سویا، با پروتئین‌های تجزیه شده و یا از نوع خاص و ویژه ساخته می‌شوند.

تغذیه با شیر خشک چه عوارضی برای کودک به همراه دارد؟

• احتمال ابتلا به اسهال و استفراغ در آنها بیشتر وجود دارد.
• مقاومت کمتری در برابر بیماری‌ها دارند.
• شیر خشک سبب چاقی و رشد سریع و غیر معمول نوزاد می‌شود.