تخمک لقاح یافته به طور معمول به دیواره رحم متصل میشود و بارداری شروع میشود. اما اگر تخمک بعد از لقاح در جایی غیر از لوله رحم جایگزینی و رشد کند بارداری خارج از رحم اتفاق میافتد و در اینجا بسته به جایی که لانه گزینی انجام شود، انواع بارداریهای خارج از رحم اتفاق میافتد.
اگر حاملگی در لوله فالوپ رخ دهد به آن بارداری لولهای نیز گفته میشود. لوله فالوپ راه ارتباطی بین تخمدان و رحم است و بعد از لقاح تخمک بارورشده از طریق آن به سمت رحم حرکت میکند.
بارداری خارج از رحم در نقاط دیگری نیز از آلت تناسلی زن ممکن است اتفاق بیفتد:
- تخمدان
- حفره شکمی
- بخش پایینی رحم
- گردن رحم
عمل لقاح که در محل نامناسب انجام شود دوام نمیآورد. اما در صورت تشخیص ندادن این نوع حاملگی و بزرگ شدن جنین و عدم درمان آن ممکن است باعث خونریزیهای بسیار خطرناک در بافتهای مختلف شود.
علائم بارداری خارج از رحم
حاملگی خارج از رحم ممکن است در ابتدا هیچ علائمی نداشته باشد و یا مادر از بارداری خویش اطلاع نداشته باشد. همچنین ممکن است علائم اولیه بارداری مانند حالت تهوع و یا خونریزی سبک واژن را داشته باشد و حتی تست بارداری نیز مثبت شود.
یکی از علائم خطرناک آن این است که با ادامه و رشد لقاح در لولههای فالوپ باعث پارگی لوله فالوپ و خونریزی شدید شود که سریعا باید مادر را به پزشک برسانید. درد لگن و خونریزی از اولین علائم هستند. علائم دیگر بارداری خارج از رحم عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- درد شدید در ناحیه شکم
- خونریزی واژینال و لکه بینی
- گرفتگی عضلات
- درد شدید در یک طرف بدن
- درد شانه و گردن
- احساس ضعف و غش کردن
- راست روده شدن
- آمنوره یا عدم قاعدگی و داشتن علائم بارداری
اگر هر یک از علائم را مشاهده کردید باید سریعا به پزشک مراجعه کنید و اقدام به درمان کنید. بارداری خارج از رحم را نمیشود ادامه داد و حتی ممکن است باعث بروز مشکل در بارداریهای بعدی شود. بنابراین بلافاصله باید به وسیله پزشک بارداری خاتمه یابد.
عوامل افزایش دهنده ایجاد بارداری خارج از رحم
احتمال اینکه حاملگی خارج از رحم در هر حاملگی اتفاق بیفتد 2 درصد است و ممکن است برای هر زنی اتفاق بیفتد. دلایل مختلفی برای ایجاد این نوع بارداری پرخطر وجود دارد. این عوامل خطر عبارتند از:
سابقه التهاب و عفونت
عفونت دستگاه تناسلی که التهاب لگن یا PID نیز نامیده میشود در اثر بیماریهای ناشی از آمیزش جنسی مانند سوزاک، سفلیکس ایجاد میشود که باعث بروز عفونت در لوله های رحم میشود و خطر ابتلا به حاملگی خارج از رحم را افزایش میدهد.
سابقه داشتن حاملگی خارج از رحم
اگر در گذشته سابقه حاملگی خارج از رحم را داشتهاید احتمال مجدد بارداری خارج از رحم بالا میرود.
جراحی های سخت لوله های رحمی
یکی از عوامل دیگری که این نوع حاملگی پر خطر را افزایش میدهد انجام جراحیهای سخت در لوله رحم میباشد. گاهی برای درمان و اصلاح لولههای رحمی آسیب دیده و مسدود عمل جراحی انجام میشود که ممکن است باعث حاملگی خارج از رحم شود.
درمان های ناباروری
برحی از روشهای درمان ناباروی مانند IVF آی وی اف و درمانهایی که به صورت لقاح خارج از رحمی انجام میشوند باعث افزایش بروز حاملگی خارج از رحم میشوند. از طرف دیگر خود ناباروری نیز احتمال این نوع بارداری را افزایش میدهد.
برخی از روش های پیشگیری از بارداری
در هنگام استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری داخل رحمی احتمال بارداری کاهش مییابد ولی در صورت بارداری، حاملگی خارج از رحم اتفاق میافتد. روش پیشگیری IUD ای یو دی یکی از عواملی است که این نوع بارداری را افزایش میدهد.
توبکتومی یا بستن لولههای رحم که یک روش دائمی پیشگیری از بارداری است. در این روش احتمال بارداری بسیار پایین است ولی در موارد کم و در صورت حاملگی، حاملگی خارج از رحم اتفاق میافتد.
مصرف دخانیات
مصرف دخانیات و سیگار کشیدن مادر احتمال بارداری خارج از رحم را بالا میبرد. سیگار کشیدن قبل از حاملگی، عملکرد لولههای رحمی را مختل میکند. هر چه سیگار کشیدن مادر بیشتر باشد، خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش میدهد.
بارداری بعد از 35 سال
بارداری در سنین بالا و با افزایش سن مادر خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش میدهد. این امر به دلیل افزایش سن و تغییر در عملکرد لوله های رحمی میباشد.
ابتلا به آندومتریوز
این بیماری ممکن است باعث ایجاد زخم شود که بر لولههای رحم نیز تاثیر بگذارد و این امر حاملگی خارج از رحم را افزایش میدهد.
تشخیص بارداری خارج از رحم
تشخیص حاملگی خارج از رحم کار مشکلی است و به غیر از علائمی که دارد پزشک از طریق آزمایش خون و سونوگرافی و معاینات پزشکی حاملگی خارج از رحم را تشخیص میدهد.
معاینات پزشکی
پزشک با انجام یک سری معاینات و بررسی علائم حیاتی در شکم و واژن میتواند این احتمال را بررسی کند. وجود درد در زیر شکم و یا لگن و یا خونریزی و ترشح واژینال ممکن است احتمال این نوع بارداری را افزایش دهد. همچنین پزشک اندازه رحم و یا تخمدان را بررسی میکند و در صورت تغییر در اندازه و وجود توده در هریک از آنها احتمال بارداری خارج از رحم میباشد و پزشک پس از تشخیص با استفاده از آزمایش خون و سونوگرافی از این امر مطمئن میشود.
سونوگرافی
در صورتی که مادر بارداری خارج از رحم داشته باشد، با انجام سونوگرافی معمولی، جنین و حملگی مادر مشخص نمیشود. زیرا حاملگی در داخل رحم اتفاق نیفتاده است. در اینجا پزشک از سونوگرافی واژینال برای تشخیص را به کار میبرد و با استفاده از این روش به دقت داخل رحم، لولههای رحمی و تخمدان را بررسی میکند و میتوانید مکان بارداری را مشخص کند. در بعضی مواقع به علت کوچک بودن تخمک لقاح یافته پزشک نتواند محل دقیق را تشخیص دهد ولی علائم دیگر مانند خونریزی و … به تشخیص کمک میکند.
در صورتی که در هیچ کدام از این روشها بارداری خارج از رحم مادر مشخص نشود ممکن است که مادر هنوز در مراحل اولیه باشد و یا سقط جنین (سقط تخمک لقاح یافته) اتفاق شده باشد. وقتی که مادر درد نداشته باشد پزشک با انجام آزمایش خون و آزمایش هورمونی مادر را تحت نظر قرار میدهد تا به تشخیص قطعی برسد. اگر پزشک باز هم تشخیص قطعی ندهد، میتواند از عمل لاپاراسکوپی لولههای رحم را با دقت بیشتری انجام میدهد.
درمان بارداری خارج از رحم
تخمک لقاح یافته در خارج از رحم که باعث بارداری میشود قادر به رشد نیست و باید این توده به سرعت از بدن خارج شود و حاملگی خاتمه یابد. با توجه به اینکه چه زمانی این بارداری تشخیص داده شود و علائم و شرایط مادر از روشهای زیر برای انجام این کار استفاده میشود. راههای متفاوت این کار عبارتند از
- درمان دارویی
- جراحی لاپاروسکوپیک
- جراحی شکمی
درمان دارویی
اگر حاملگی خارج از رحم زود تشخیص داده شود و اندازه جنین کوچک باشد، پزشک میتواند از درمان دارویی استفاده کند. در این روش از دارویی به نام متوترکسات استفاده میشود و از طریق عضله به مادر تزریق میشود. این دارو پس از تزریق، جلوی رشد و تکثیر سلولهای جنین را میگیرد و بارداری پایان مییابد و این سلولها جدب بدن مادر میشود. با شروع اثربخشی دارو ممکن است مادر دچار اسهال و استفراغ، دلپیچه و گرفتگی عضلات و حالت تهوع شود.
بعد از تزریق دارو، پزشک برای اطمینان از تاثیر دارو، چند آزمایش خون انجام میدهد تا با بررسی سطح هورمون hCG و تا زمانی که این هورمون در خون به صفر برسد این دارو را برای مادر ادامه میدهد.
جراحی لاپاراسکوپی
اگر برای فرد به دلیل داشتن شرایط خاص امکان درمان دارویی وجود نداشته باشد و یا فرد خونریزی شدید داخلی داشته باشد و یا بارداری در مرحلهای باشد که دیگر امکان درمان دارویی قابل استفاده نباشد برای درمان بارداری خارج از رحم نیاز به عمل جراحی است.
اگر جنین به اندازه کافی کوچک باشد و شرایط مادر هم پایدار باشد از جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن جنین استفاده میشود. برای این منظور در زیر شکم و نزدیک ناف یک برش کوچک ایجاد میشود و پزشک از طریق آن با یک لوله باریک که سر آن مجهز به دوربین و نور است لولههای رحم را بررسی و در صورت نیاز جنین و یا بافت آسیب دیده را خارج میکنند.
با لاپاراسکوپی لولههای رحم میتواند حفظ شود. در صورت آسیب کمتر خود به خود درمان شوند، ولی اگر آسیب لولهها زیاد باشد و خونریزی شدید به وجود آید ممکن است نیاز باشد لولههای رحم را خارج کند. در این روش نیز بعد از عمل جراحی برای خاتمه دادن به حاملگی خارج از رحم، آزمایش خون انجام میشود و سطح هورمونها بررسی میشود.
جراحی شکمی
اگر فرد دچار خونریزی شدید باشد و یا جنین بزرگ شده باشد از جراحی شکمی برای درمان حاملگی خارج از رحم باید انجام شود. در این روش که با بیهوشی بیمار همراه است، پزشک با باز کردن شکم، اقدام به برداشتن جنین میکند. در این روش نیز امکان سالم ماندن و یا آسیب دیدن لولههای رحم وجود دارد. اگر لولههای رحم آسیب جدی دیده باشند باید هر دو و یا یکی از آنها برداشته شود. بعد از این عمل جراحی تا شش هفته نیاز به استراحت است تا زخمهای مادر التیام یابد.
پیشگیری از بارداری خارج از رحم
حاملگی خارج از رحم میتواند بسیار خطرناک باشد و باعث آسیب دیدن و از بین رفتن لولههای رحمی شود. بنابراین پیشگیری و یا تشخیص به موقع بسیار اهمیت دارد. برای پیشگیری موارد زیر را در نظر بگیرید:
- زنانی که قصد بارداری دارند، باید بر سلامت بارداری خود نظارت کامل داشته باشند.
- در صورت ابتلا به بیماریهای جنسی مانند سوزاک و .. سریعا آنها را درمان کنید.
- در دوران بارداری سیگار نکشید.
- از هر گونه شرایطی که باعث آسیب به لولههای رحم می شود پرهیز کنید.
- اگر سابقه حاملگی خارج از رحم دارید با پزشک خود در میان بگذارید.
- با علائم و نشانههای باردای خارج از رحم کاملا آشنا باشید.
- بهتر است قبل از بارداری شرایط خود را در زمینه بارداری مطلوب و تحت کنترل داشته باشید.
- اگر تست بارداری مثبت و در عین حال خونریزی شدید دارید باید با پزشک خود در میان بگذارید.
در فروشگاه آنلاین بدو نی نی خرید لوازم سیسمونی نوزاد برای شما والدین عزیز به راحتی میسر میباشد. لازم به ذکر است در این فروشگاه علاوه بر خرید سیسمونی کودک با بهترین کیفیت و مناسبترین قیمتها، مقالاتی درباره بارداری و مراقبتهای دورههای مختلف آن و همچنین فرزندپروری موجود است که میتوانید از آنها بهره ببرید.
سوالات متداول
بارداری خارج از رحم در چه نقاطی از بدن زن اتفاق میافتد؟
- تخمدان
- حفره شکمی
- بخش پایینی رحم
- گردن رحم
عوامل افزایش دهنده بارداری خارج از رحم چیست؟
- سابقه التهاب و عفونت
- سابقه داشتن حاملگی خارج از رحم
- جراحیهای سخت لوله های رحمی
- درمانهای ناباروری
- مصرف دخانیات
- بارداری بعد از 35 سال
- ابتلا به آندومتریوز
برای بارداری خارج از رحم چه درمانهایی وجود دارد؟
- درمان دارویی
- جراحی لاپاراسکوپی
- جراحی شکمی