تغذیه در دوران بارداری

تغذیه مادران در دوران بارداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. برای حفظ سلامتی مادر و نوزاد باید رژیم غذایی متعادل و اصولی در نظر گرفته شود. گروه‌های غذایی کربو‌هیدرات‌ها، میوه و سبزیجات، پروتئین، حبوبات، فیبر و لبنیات به اندازه کافی را شامل می‌شود. مادران باردار باید رژیم غذایی را پیش بگیرند که تمام گروهای مواد‌غذایی را داشته‌ باشند. زنان باردار تنها به 300 کالری بیشتر از حالت معمول احتیاج دارند.

اینکه گفته می‌شود زنان باردار باید به اندازه دو نفر غذا بخورند کاملا اشتباه است، بلکه باید اعتدال و توازن را حفظ کنند. در صورت داشتن اضافه وزن کمتر از 300 کالری و در صورت کمبود وزن کمی بیشتر از این مقدار برای مادر و جنین کافی است. مادر بهتر است برای تغذیه در دوران بارداری تحت نظر پزشک و آگاهی کامل از مواد غذایی که استفاده می‌کند، داشته‌ باشد.

تغذیه در دوران بارداری

تغذیه بارداری در سه ماهه اول

در سه ماه اول بارداری، جنین در حال شکل‌گیری و رشد است. در این دوران لازم نیست غذاهای پرکالری مصرف کنید. با گذشت زمان می‌توانید کالری بیشتری در غذای مورد نیاز خود بگنجانید. در این دوران تمام گروه‌های مواد غذایی از جمله کربوهیدرات، پروتئین، چربی و انواع ویتامین‌ها را نیز مصرف کنید.

تغذیه در دوران بارداری سه ماهه دوم

همان‌طور که اشاره شد با رشد جنین نیاز مادر و جنین به کالری و مواد مغذی بیشتر می‌شود. میزان کافی از محصولات لبنی، غلات، پروتئین و … باید مصرف شود. یکی از مواد معدنی که در این دوران اهمیت دارد، مصرف آهن به مقدار کافی است.

مواد غذایی مورد نیاز در رژیم غذایی بارداری

کربوهیدرات

بهتر است در این دوران از غلات کامل و سبوس‌دار استفاده شود. کربوهیدرات علاوه بر داشتن فیبر مورد نیاز انرژی لازم بدن مادر را نیز تامین می‌کند و شامل ویتامین‌های ب و منیزیم نیز می‌باشد. غلات و کربو‌هیدرات‌ها را به هیچ عنوان از رژیم غذایی بارداری حذف نکنید تا سلامتی و سرزنده بودن مادر حفظ شود.

تا جایی که امکان دارد از غلات تصفیه شده به دلیل ارزش غذایی کم استفاده نشود. جو دو‌‌سر هم از نمونه غلات بسیار سودمند برای مادران در این دوران است که که دارای فیبر و پروتئین می‌باشد. مقدار مصرف کربوهیدرات‌ها یا نان و غلات روزانه 7-11 واحد می‌باشد و هر واحد 30 گرم وزن دارد.

لبنیات

زنان باردار باید روزانه به میزان 1000 گرم کلسیم استفاده کنند. جنین کلسیم و پروتئین مورد نیازش را از بدن مادر برطرف می‌کند. ماست پروبیوتیک در رژیم غذایی بارداری بسیار مناسب می‌باشد زیرا باکتری‌های این ماست به سلامت دستگاه گوارش نیز کمک می‌کند. بعضی از انواع سبزیجات مانند کلم بروکلی، لوبیا، شیر سویا و آجیل‌ها نیز منابع بسیار خوبی برای کلسیم می‌باشند. مادر در صورت حساسیت نسبت به گلوکز می‌تواند از منابع جایگزین برای تامین کلسیم استفاده‌ کند.

پروتئین

پروتئین‌ها شامل گوشت قرمز بدون چربی، مرغ، ماهی، تخم مرغ و حبوبات می‌باشند. مصرف پروتئین در رژیم غذایی بارداری برای جنین بسیار ضروری است و باعث رشد ذهنی و جسمی کودک می‌شود. مواد پروتئینی شامل آهن و ویتامین‌های‌ B و ویتامین‌ D، مواد معدنی بسیار مفید و لازم برای رشد جنین را دارند. مصرف ماهی و فرآورده‌های دریایی در این دوران به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا 3 بسیار ضروری است. در هفته بیشتر از 2 بار از محصولات دریایی استفاده نشود. بعضی از این ماهی‌ها شامل جیوه هستند و به سلامت مادر و جنین ضرر می‌رسانند.

میوه و سبزیجات در رژیم غذایی بارداری

میوه وسبزیجات باید جزء وعده‌های مهم رژیم غذایی بارداری باشد. مصرف سیزیجات تازه، ویتامین‌های ضروری مورد نیاز بدن مادر را تامین می‌کند و برای دستگاه گوارش هم بسیار مفید است. در زنان باردار یکی از مشکلات شایع یبوست است که با مصرف سبزیجات می‌توانند این مشکل را برطرف کنند. در رژیم غذایی بارداری مصرف میوه‌ها برای رشد اندام‌های داخلی و گوش و چشم کودک ضروری است.

مصرف آب

میزان مصرف آب را در رژیم غذایی بارداری کنترل کنید. مادر در این دوران به آب بیشتری نیاز دارد تا اندام‌های داخلی مادر بتوانند کارشان را به درستی انجام‌دهند. کمبود آب باعث مشکلات برای مادر از قبیل خستگی و سرحال نبودن یا سردرد و حتی یبوست می‌شود.

تغذیه دوران بارداری برای هوش جنین

بر اساس نظر کارشناسان، تغذیه مادر می‌تواند بر هوش نوزاد نیز تاثیر بگذارد. مصرف بعضی مواد غذایی زیر بر هوش جنین تاثیر زیادی دارد:

• کشمش، مویز، دانه ها و مغزها
• علاوه بر موارد بالا ویتامین‌هایی مانند آهن و اسید فولیک که جزء ریز مغذی‌ها هستند، از اهمیت بالایی دارند.
• بعضی از مواد مانند ویتامین‌ D، روی و پروتئین که کمبودشان مانع از رشد مغزی جنین می‌شوند نیز باید مصرف شود.

غذاهایی که نباید در دوران بارداری مصرف شوند

• مصرف کافئین در رژیم غذایی بارداری باید کنترل شود. بیش از 150 گرم در روز برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.
• مواد قندی باید به اندازه مصرف شوند. زیرا مصرف بیش از حد آن برای مادر و جنین مضر است.
• از خوردن گوشت و ماهی خام تخم مرغ خم و نیمه خام به شدت پرهیز کنید.
• شیر غیرپاستوریزه و هر ماده غذایی خام را باید از رژیم غذایی بارداری برای سلامتی جنین حذف شود.
• سوسیس و کالباس و مواد غذایی فرآوری شده و دارای مواد نگهدارنده و یا کنسروها حتی الامکان مصرف نشوند. 
• کشیدن سیگار و مصرف الکل هم برای زنان باردار ممنوع است.
• مصرف دخانیات و الکل باعث زایمان زودرس و به‌وجود آمدن نوزاد با وزن کم و آسیب‌های دیگری می‌شود.

اگر مایل هستید در مورد مراقبت‌های قبل از بارداری و همچنین ماه‌های بعدی بارداری مطالعه کنید به مقالات تغذیه مناسب قبل از بارداری و  مراقبتهای ماه اول بارداری مراجعه کنید.

سوالات متداول

مصرف چه مواد غذایی در دوران بارداری بر روی  هوش نوزاد تاثیر می‌گذارد؟

بر اساس نظر کارشناسان، تغذیه مادر می‌تواند بر هوش نوزاد نیز تاثیر بگذارد. مصرف بعضی مواد غذایی زیر بر هوش جنین تاثیر دارد:

• کشمش، مویز، دانه ها و مغزها
• ویتامین‌هایی مانند آهن و اسید فولیک
• ویتامین‌ D، روی و پروتئین

تغذیه در دوران بارداری در سه ماهه اول چه مواردی باید رعایت شود؟

در سه ماه اول بارداری، جنین در حال شکل گیری و رشد است. در این دوران لازم نیست غذاهای پر کالری مصرف کنید. با گذشت زمان می‌توانید کالری بیشتری در غذای مورد نیاز خود بگنجانید. در این دوران تمام گروه‌های مواد غذایی از جمله کربوهیدرات، پروتئین، چربی و انواع ویتامین‌ها را نیز مصرف کنید.

تغذیه در دوران بارداری در سه ماهه دوم چه مواردی باید رعایت شود؟

همان‌طور که اشاره شد با رشد جنین نیاز مادر و جنین به کالری و مواد مغذی بیشتر می‌شود. میزان کافی از محصولات لبنی، غلات، پروتئین و … باید مصرف شود. یکی از مواد معدنی که در این دوران اهمیت دارد، مصرف آهن به مقدار کافی است.