رفلاکس نوزاد؛ دلایل، علائم، تشخیص و درمان | بدو نی نی

رفلاکس نوزاد زمانی اتفاق می‌افتد که مقداری غذا از معده نوزاد به مری بر می‌گردد و نوزاد استفراغ خفیفی می‌کند و بالا می‌آورد. اکثر نوزادان بعد از خوردن شیر مقداری از آن را بالا می‌آورند و رفلاکس برای نوزاد در حالت طبیعی مشکل خاصی به وجود نمی‌آورد و به این نوع رفلاکس بی‌خطر گفته می‌شود و معمولا بعد از 18 ماهگی رفلاکس در کودک کاهش پیدا می‌کند و برطرف می‌شود.

ولی در صورتی که مقدار بالا آوردن نوزاد زیاد باشد در رشد نوزاد تاثیر می‌گذارد و باعث کاهش وزن نوزاد می‌شود و می‌تواند نشان دهنده مشکلات دیگری از جمله آلرژی، مشکلات گوارشی و یا بیماری رفلاکس یا GERD گرد باشد، که در این زمان باید به پزشک مراجعه کنید و برای درمان مشکلات احتمالی کودک خود اقدام نمایید. در این مطلب به علائم و علل رفلاکس نوزاد می‌پردازیم و همچنین با راه‌های کاهش و درمان آن آشنا می‌شویم.

علائم و تشخیص رفلاکس نوزاد

رفلاکس نوزاد در حالت عادی و خفیف نگران کننده نیست و بالا آوردن مقدار کمی شیر معده را اذیت نمی‌کند. ولی بالا آوردن مقدار بیشتر غذا و شیر و استفراغ شدید می‌تواند کودک را اذیت کند و باعث مشکلاتی مانند گلو درد، مشکلات تنفسی شود. علائم رفلاکس نوزاد که باید با آنها آشنا باشید، موارد زیر است و در صورت دیدن این علائم به پزشک مراجعه کنید:

• نوزاد وزن اضافه نمی‌کند، زیرا غذای کافی و به اندازه مناسب در معده نمی‌ماند.
• اشتهای کودک کم می‌شود و میلی به خوردن غذا ندارد. زیرا با برگشتن اسید معده به مری، گلو و بلعیدن کودک دچار آسیب می‌شود.
• نوزاد استفراغ شدید می‌کند و محتویات معده نوزاد با فشار از دهان کودک خارج می‌شود.
• مایع سبز و یا زرد رنگ بالا می‌آورد. یا استفراغ شدید و گاهی اوقات ممکن است خون بالا آورد.
• در مدفوع کودک خون وجود دارد.
• در صورت وارد شدن محتویات معده به ریه و یا داخل بینی کودک دچار مشکلات تنفسی و یا سرفه‌های مزمن می‌شود و یا به عفونت گوش و سینوس دچار می‌شود.
• پس از خوردن غذا کج خلق، بداخلاق و بی‌قرار می‌شود.

در صورت بروز هر کدام از این مشکلات برای کودک و ادامه پیدا کردن آنها بهتر است برای درمان کودک به پزشک مراجعه کنید.

علت رفلاکس در نوزاد

رفلاکس در نوزادان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که اکثر آنها برای نوزاد طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است. سیستم گوارش نوزاد مخصوصا نوزادان نارس ضعیف است و کامل رشد نکرده است و عملکرد دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث رفلاکس در نوزاد می‌شود. از دلایلی که باعث رفلاکس و برگشتن شیر یا غذا از معده به مری نوزاد می‌شوند عبارتند از:

• نوزاد ساعت‌های طولانی و متداومی را دراز می‌کشد و در خواب به سر می‌برد که باعث بالا آورن شیر می‌شود.
• غذای نوزاد معمولا تا یک سالگی و بالاتر معمولا شیر و مایعات است که برگشت غذا را به مری بیشتر می‌کند.
• نارس بودن نوزاد و ضعیف بودن سیستم گوارش نوزاد باعث اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و رفلاکس در نوزاد می‌شود.
• تنگی پیلور نیز یکی دیگر از مشکلات گوارشی است که باعث رفلاکس می‌شود. تنگی پیلور باعث می‌شود غذا به طور کامل از معده به روده منتقل نشود و مقداری از آن به مری برگردد.
• سیستم گوارش بعضی از نوزادان توانایی هضم لاکتوز موجود در شیر را ندارند. در صورت تغذیه کودک با شیر گاو، پروتئین لاکتوز موجود در آن می‌تواند باعث رفلاکس شود.
• بیماری رفلاکس معده نیز می تواند باعث رافلاکس نوزاد و برگشتن شیر از معده به مری می‌شود.

تشخیص رفلاکس نوزاد

برای تشخیص رفلاکس در نوزاد، ابتدا به پزشک مراجعه کنید. پزشک در ابتدا یک سری معاینات ابتدایی و فیزیکی از نوزاد انجام می‌دهد. با پرسش‌هایی از والدین و اندازه‌گیری وزن کودک و مطمئن شدن از رشد و وزن‌گیری طبیعی کودک یک سری دستور و درمان خانگی به والدین می‌دهد و دیگر نیازی به استفاده از دارو و یا آزمایش‌های دیگری نیست. ولی در صورت تشخیص پزشک و اختلال در وزن‌گیری و گوارش کودک، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را برای کودک انجام می‌دهد.

سونوگرافی و عکس برداری

از سونوگرافی برای تشخیص تنگی پیلور استفاده می‌شود. عکس برداری با اشعه ایکس برای تشخیص بیماری‌های دیگر دستگاه گوارش نوزاد به کار می‌رود و مشکلاتی که در هنگام بلعیدن وجود دارد و انسداد در دستگاه گوارش را بررسی می‌کند. قبل از عکس برداری به کودک باریوم یا ماده کنتراست می‌دهند که باعث می‌شود عکس‌ها واضح‌تر شوند.

آزمایش خون و ادرار

این آزمایش برای کنترل وزن نوزاد و بررسی علل احتمالی بالا آوردن و استفراغ نوزاد است.

آزمایش ph

یکی دیگر از آزمایشاتی که برای کودک انجام می شود آزمایش ph و اندازه مقدار اسید وارد شده از معده به مری نوزاد است. برای این منظور نوزاد حداقل یک شب باید در بیمارستان باشد. یک لوله باریک از دهان یا بینی به مری و معده نوزاد وارد می‌کنند و از طریق آن مقدار اسید معده نوزاد و ضربان و تنفس نوزاد را بررسی می‌کنند.

آندوسکوپی

در این روش پزشک یک دوربین کوچک که بر روی یک لوله باریک قرار دارد را از طریق دهان به مری، معده و ابتدای روده کوچک وارد می‌کند. از طریق آن می‌تواند این بافت‌ها را مشاهده و در صورت لزوم نمونه‌برداری نیز کند و مشکل گوارش نوزاد را بررسی نماید. برای کودک این روش با بیهوشی کامل انجام می‌شود.

درمان رفلاکس نوزاد

رفلاکس در نوزادان به خودی خود برطرف می‌شود، ولی با راهکارهایی می‌توانید رفلاکس را در نوزاد کاهش دهید. از جمله کارهایی که به کاهش و درمان رفلاکس کمک می‌کند موارد زیر است:

• مقدار غذایی که به کودک می‌دهید را کم کنید و دفعات آن را بیشتر کنید.
• بعد از هر بار شیر دهی به نوزاد حتما آروغ نوزاد را بگیرید.
• بلافاصله بعد از شیردهی کودک را نخوابانید و یا پوشکش را تعویض نکنید و کودک را در حالت نزدیک به عمودی نگه دارید.
• کودک را بر روی شکم نخوابانید. خواباندن کودک بر روی شکم ممکن است باعث کاهش علائم رفلاکس شود ولی سندروم مرگ ناگهانی در نوزاد را افزایش می‌دهد. بنابراین این کار توصیه نمی‌شود.

توضیحات بیشتر

شیر مادر یا شیر خشک غلیظ‌تر نیز به کاهش رفلاکس نوزاد کمک می‌کند. برای غلیظ کردن شیر می‌توانید از انواع غذاهای کمکی و غلات نوزاد استفاده کنید. ولی مقدار غلظت شیر را نیز در نظر داشته باشید تا از رساندن کالری زیاد و اضافه وزن کودک جلوگیری شود.

در صورت تغذیه با شیر مادر، رژیم غذایی مادر نیز باید کنترل شود. برای کاهش رفلاکس نوزاد، مادر بهتر است گوشت گاو، تخم مرغ، مواد لبنی حاوی لاکتوز کمتر مصرف کند. اگر از شیر خشک برای تغذیه نوزاد استفاده می‌کنید، برای کاهش رفلاکس نوزاد می‌توانید شیر خشک را تعویض کنید و شیر خشک ضدحساسیت برای نوزاد تهیه کنید که فاقد لاکتوز باشد و معده نوزاد توانایی هضم آن را داشته باشد.

دور نگه داشتن نوزاد از دود دخانیات و هر گونه آلودگی نیز می‌تواند به کاهش رفلاکس در نوزاد کمک کند. اگر از شیشه شیر برای نوزاد استفاده می‌کنید، سر شیشه متناسب با نوزاد را انتخاب نمایید. سر شیشه خیلی کوچک یا خیلی بزرگ در مقدار و کیفیت خوردن نوزاد تاثیر می‌گذارد و ممکن است باعث ورود هوا به معده نوزاد در هنگام شیر خوردن شود و در نهایت باعث رفلاکس و یا نفخ نوزاد شود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید دیگر مقالات این مجموعه همچون بهداشت دهان و دندان در کودکان، نحوه استفاده از پستانک ارتودنسی و کولیک نوزاد را مطالعه نمایید.

سوالات متداول

رفلاکس نوزاد چه علائمی دارد؟

• وزن اضافه نکردن نوزاد
• کم شدن اشتهای کودک
• استفراغ شدید نوزاد
• وجود خون در مدفوع کودک
• بداخلاق و بی‌قرار بودن نوزاد

با چه روش‌هایی می‌توان رفلاکس نوزاد را تشخیص داد؟

• سونوگرافی و عکس برداری
• آزمایش خون و ادرار
• آزمایش ph
• آندوسکوپی

اگر رفلاکس نوزاد درمان نشود، موجب چه مشکلاتی می‌گردد؟

• آلرژی و مشکلات تنفسی
• مشکلات گوارشی
• گلو درد