نکاتی در مورد خواب نوزاد، میزان و زمان تنظیم خواب کودک

خواب نوزاد باعث رشد مغزی و جسمی کودک می‌شود. نوزادان معمولا به طور متوسط 8 تا 9 ساعت در روز و 8 ساعت در شب را می‌خوابند. بدیهی است که خوابیدن نوزادان با خوابیدن بزرگسالان متفاوت است. خواب هر نوزاد با خواب نوزاد دیگر نیز ممکن است متفاوت باشد. الگوی خواب کودک از زمانی که در شکم مادر است شروع به شکل‌گیری می‌کند و نوزاد با طبع ویژه و خاص خودش در مورد چگونگی خواب به دنیا می‌آید.

بعضی از نوزادان مانند بزرگسالان خواب سبک دارند و بعضی از آنها خواب سنگین دارند. بعضی از آنها به راحتی به خواب می‌روند و بعضی از نوزادان نیز در برابر خوابیدن مقاومت می‌کنند. بسیاری از آنها نیز الگوی خواب غیرقابل پیش‌بینی دارند. در این مطلب به اصول کلی خواب نوزادان و روش‌هایی برای کمک به خواب بهتر نوزاد می‌پردازیم.

خواب نوزاد چگونه باید باشد؟

نوزادان به طور میانگین 8 ساعت در شب و 8 ساعت از روز را در خواب به سر می‌برند و فقط هر چند ساعت یک بار برای خوردن شیر بیدار می‌شوند یا برای تعویض پوشک، بیدار می‌شود. خواب نوزاد در رشد بهتر کودک از نظر جسمی و ذهنی تاثیر مستقیم دارد. همچنین به ذخیره و نگهداری انرژی نوزاد نیز کمک می‌کند. آگاهی از میزان خواب کودک و زمان آن معمولا برای پدر و مادرهایی که تازه صاحب نوزاد شده‌اند، کمی مشکل است. خوابیدن کودک در ماه‌های اول نیز ممکن است با همدیگر تفاوت داشته باشد.

میانگین زمان خواب کودک

همانطور که اشاره شد نوزادان به طور متوسط 14 تا 18 ساعت در شبانه‌روز را در خواب به سر می‌برند که به صورت 8 تا 9 ساعت در شب و 8 ساعت در روز می‌باشد. البته این میزان خواب نیز ممکن است برای نوزادان مختلف و در ماه‌های مختلف تفاوت داشته باشد. معمولا نوزادان در شب 8 ساعت به طور پیوسته نمی‌خوابند، بلکه هر چند ساعت یک بار برای شیر خوردن بیدار می‌شود.

در هفته‌ها و ماه اول نوزادان معمولا دو ساعت یک بار بیدار می‌شوند و شیر می‌خورند. تا سه ماهگی نوزاد حتما در طول شب چندین بار و معمولا هر سه یا چهار ساعت یک بار از خواب بیدار می‌شود. اگر نوزاد خودش بیدار نشد، لازم نیست برای شیر خوردن او را بیدار کنید. ولی برای نوزادان تا دو ماهگی نگذارید بین شیر خوردن‌هایش بیشتر از 5 ساعت فاصله بیفتد.

انواع خواب در نوزادان

خواب نوزادان نیز مانند بزرگسالان مراحل مختلفی دارد و نوزاد با طی کردن این مراحل به خواب می‌رود و یا بالعکس از خواب بیدار می‌شود.

خواب سبک و کوتاه مدت

این مرحله از خواب نوزاد، خواب‌های کوتاه‌مدت و خواب سبک است که REM یا رم هم نامیده می‌شود. در این زمان چشمان نوزاد سریع حرکت می‌کند و حتی می‌تواند خواب هم ببیند. نوزادان نیمی از 16 ساعت خواب شبانه‌روز خود را، به صورت رم یا همان خواب سبک تجربه می‌کنند. با بزرگتر شدن نوزادان،  زمان خواب سبک آنها کاهش می‌یابد. کودکان بزرگتر و بزرگسالان ممکن است فقط چند ساعت از شبانه‌روز در خواب رم به سر ببرند.

خواب طولانی مدت

خواب غیر رم همان خواب عادی و سنگین نوزاد است که تا به خواب رفتن کامل نوزاد باید مراحلی را طی کند.

• مرحله اول، چرت زدن نوزاد است که پلکهایش می‌افتد و ممکن است چندین بار چشمانش را باز و بسته کند.
• مرحله دوم، خواب سبک نوزاد است که ممکن است دست و پایش را نیز تکان بدهد و یا با کوچکترین صدایی از خواب بیدار شود.
• در مرحله سوم خواب نوزاد سنگین می‌شود و آرام و بی‌حرکت می‌خوابد.
• مرحله چهارم خواب در نوزاد بسیار سنگین می‌شود و کاملا آرام و بی حرکت می‌خوابد و حتی با سر و صدا نیز از خواب بیدار نمی‌شود.

نوزاد برای هر بار خوابیدن مراحل 1، 2، 3 و 4 را طی می‌کند. برای از خواب بیدار شدن نیز از مرحله 4 به مرحله 3، سپس به مرحله 2 و در آخر وارد مرحله رم یا چرت می‌شود و از خواب بیدار می‌شود. نوزادان بعد از بیدار شدن معمولا هوشیارند و به محیط اطراف و صداها می‌توانند واکنش نشان دهند. در این مرحله ممکن است گریه نوزاد شروع شود که امری کاملا طبیعی است. برای جلوگیری از گریه کردن نوزاد، می‌توانید بعد از بیدار شدن بلافاصله به نوزاد شیر بدهید.

اقدامات لازم در مهیا کردن شرایط مناسب برای خواب نوزاد

علائم آمادگی نوزاد برای خوابیدن

خوابیدن نوزاد نیز در ساعت‌هایی از شبانه‌روز انجام می‌شود. همانطور که گفتیم الگوی خاصی برای خواب هر نوزاد وجود دارد که این الگو از زمان 8 ماهگی جنین در بارداری ایجاد می‌شود. ولی یک سری از نشانه‌هایی وجود دارند که نشان می‌دهد که زمان خواب نوزاد فرا رسیده است.

• مالیدن چشمها
• خمیازه کشیدن
• خیره شدن به یک نقطه
• گریه کردن و بهانه‌گیری بیشتر از حالت عادی

با مشاهده هر یک از این علائم می‌توانید نوزاد را برای خواب آماده کنید. می‌توانید او را در آغوش بگیرید و کمی به او شیر دهید تا کم‌کم به خواب برود یا او را در تخت خودش و یا جای خوابی که برایش در نظر گرفته‌اید، قرار دهید. فقط باید متوجه باشید که هر کاری را انجام دهید ممکن است به عادت کودک برای خوابیدن تبدیل شود.

دمای مناسب محیط

درجه حرارت اتاق نوزاد برای خواب خوب بهتر است بین 24 تا 25 درجه سانتیگراد باشد. از گرم کردن بیش از حد اتاق نیز بپرهیزید، زیرا کودک عرق می‌کند و باعث کم آبی در بدن کودک می‌شود. برای جلوگیری از کم آب شدن بدن نوزاد باید شیر بیشتری به او بدهید. از پوشاندن لباس زیاد بر تن نوزاد نیز خودداری کنید و به جای آن دمای اتاق را متناسب کنید.

از سرد شدن دمای اتاق نیز جلوگیری کنید. زیرا انرژی نوزاد صرف گرم کردن بدن نوزاد می‌شود. به جای اینکه این انرژی موجب رشد نوزاد شود. همچنین سرما باعث می‌شود نوزاد تندتر نفس بکشد و حتی می‌تواند منجر به مرگ نوزاد شود.

بهترین وضعیت خواباندن نوزاد

سعی کنید نوزاد را در جهات مختلف بخوابانید، زیرا استخوان‌های نوزاد و جمجمه نوزاد هنوز نرم است و در حال شکل گرفتن است. خواباندن نوزاد فقط در یک جهت می‌تواند استخوان سر نوزاد را در یک طرف صاف کند. بنابراین خواباندن در همه جهات کمک می‌کند که سر نوزاد شکل خوبی به خود بگیرد. اما مواظب باشید نوزاد بر روی شکم نخوابد و مواظب راه تنفس و نفس کشیدن نوزاد باشید. مخصوصا هنگام خواباندن او در کالسکه نوزاد بیشتر مراقب باشید تا از عارضه سندرم مرگ ناگهانی نوزاد جلوگیری شود.

راه های تنظیم خواب کودک در نوزادی

از آنجا که نوزادان قادر به کنترل خواب خویش نمی‌باشند، برای کمک به خوابیدن نوزاد می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:

خواباندن نوزاد در تخت خود

برای شیردهی از خواباندن نوزاد در تخت خودتان خودداری کنید. زیرا در آینده با عادت کردن نوزاد، جدا کردن او از شما کار مشکلی است. بنابراین بهتر است از تخت یا گهواره در کنار تخت خودتان استفاده کنید. بنابراین نوزاد را قبل از اینکه به خواب برود به گهواره یا محل خوابش ببرید. زمانیکه نوزاد را به گهواره می‌برید، بهتر است خواب آلود باشد و در تخت خودش به خواب برود. با این کار او تنها خوابیدن را یاد می‌گیرد و یاد می‌گیرد که محل خوابش آغوش شما نیست، بلکه گهواره است. البته خوابیدن نوزاد در این حالت نیز ممکن است 20 دقیقه طول بکشد.

تا سه ماهگی نوزاد ممکن است به دلایل مختلف گریه کند. با هر بار گریه کردن نوزاد، حتما او را در آغوش بگیرید تا آرام شود. گریه کردن نوزاد کاملا طبیعی است و دلایل مختلفی مانند گرسنگی، تعویض پوشک و .. داشته باشد. اما گریه‌های زیاد ممکن است علت‌های دیگری همچون کولیک نوزادی، نفخ نوزاد و … داشته باشد. در هر یک از این شرایط پس از آرام کردن نوزاد او را به گهواره ببرید.

بیدار نگه داشتن نوزاد در طول روز

نگذارید نوزاد در طول روز بیشتر از سه ساعت بخوابد. سعی کنید هر طور شده نوزاد را سرگرم کنید و بیدار نگه دارید تا زمان اصلی خوابیدن او به شب منتقل شود و شب خواب راحت‌تری داشته باشد.

شیردهی در شب

با رشد کودک و بزرگ شدنش، شیردهی در هنگام شب را کوتاه کنید. سعی کنید در هنگام خواب به نوزاد شیر دهید. اگر در طول شب باز هم خواستید به کودک شیر دهید این کار را در نور کم انجام دهید تا خواب از سر کودک نپرد و کودک بعد از آن به خواب برود.

استفاده از پستانک

می‌توانید از پستانک نوزاد نیز در هنگام چرت کودک استفاده کنید. ولی نگذارید کودک به پستانک عادت کند. همچنین استفاده از پستانک نباید جای آغوش مادر و شیردهی و … را بگیرد.

عوض کردن پوشک قبل از خواب و یا در تاریکی

سعی کنید پوشک کودک را نیز در طول شب تعویض نکنید و اگر خواستید پوشک کودک را عوض کنید، این کار را بدون روشن کردن چراغ و بدون حرف زدن با کودک انجام دهید.

حفظ ایمنی

در کنار آرامش نوزاد در هنگام خواب، حفظ سلامتی و امنیت نیز بسیار با اهمیت است. برای حفظ ایمنی، نوزاد را به پشت بخوابانید. در هنگام خواب لوازم نرم مانند کوسن، ضربه‌گیر، پتوی اضافه، بالش نرم، عروسک‌های اضافه و هرگونه لوازم اضافی را از تخت کودک بردارید.

محل و جای خواب کودک

جای خواب کودک باید سفت، صاف و بدون حرکت باشد. علاوه بر این، زیر سر کودک باید کاملا سفت باشد و با تکان، سر کودک در بالش فرو نرود.

محل خواب نوزاد باید ساده و بدون هیچ‌گونه لوازم اضافه نیز باشد. نی نی لای لای از لوازمی است که برای خواب راحت نوزادان طراحی شده است. نی نی لای لای یک جای خواب راحت و ایمن برای نوزاد فراهم می‌آورد. این وسیله با داشتن ابعاد و حجم کوچک برای نوزادان تا یک سالگی کاربرد دارد. تخت کنار مادر و گهواره نیز از لوازم دیگری هستند که برای خواب نوزادتان می‌توانید تهیه کنید. با استفاده از هر یک از آنها در کنار تخت خودتان، شیردهی و مراقبت از نوزاد را به راحتی انجام دهید.

سوالات متداول

میانگین زمان خواب کودک چقدر باید باشد؟

نوزادان به طور متوسط 14 تا 18 ساعت در شبانه‌روز را در خواب به سر می‌برند که به صورت 8 تا 9 ساعت در شب و 8 ساعت در روز می‌باشد. البته این میزان خواب نیز ممکن است برای نوزادان مختلف و در ماه‌های مختلف تفاوت داشته باشد.

از کجا بفهمیم نوزاد خوابش میاد؟

بعضی نشانه‌ها که نشان می‌دهد زمان خواب کودک فرا رسیده است، شامل: مالیدن چشمها، خمیازه کشیدن، خیره شدن به یک نقطه و یا گریه کردن و بهانه‌گیری بیشتر از حالت عادی می‌شود. اگر هر یک از این علائم را در نوزادتان مشاهده کردید، می‌توانید نوزاد را برای خواب آماده کنید.

دمای اتاق نوزاد برای خواب چقدر باشد، بهتر است؟

دمای 24 تا 25 درجه سانتیگراد، بهترین دما برای خواب نوزاد در اتاق خود است. از گرم کردن بیش از حد اتاق بپرهیزید و علاوه بر این مراقب باشید اتاق او سرد نیز نشود.

بهترین حالت خواباندن نوزاد، در چه وضعیتی است؟

خواباندن در همه جهات کمک می‌کند که سر نوزاد شکل خوبی به خود بگیرد. اما مواظب باشید نوزاد بر روی شکم نخوابد و مواظب راه تنفس و نفس کشیدن نوزاد باشید.